در ادامه مقالات قبلی در خصوص معرفی محصولات برق و اتوماسیون صنعتی، در این مقاله می‌خواهیم شما را با دستگاهی آشنا کنیم که در دسته بریکرها یا قطع‌کننده‌ها قرار داشته و برای حفاظت از سیستم‌های برق فشار ضعیف کاربرد دارد. این کلیدها اگرچه در پل‌های مختلف تولید می‌شوند، اما بیشترین استفاده را در نمونه سه پل برای سیستم‌های برق سه فاز دارند. برای آشنایی کامل با این تجهیز همراه ما باشید.
کلید اتوماتیک کمپکت چیست؟
Molded Case Circuit Breaker ها یا کلیدهای اتوماتیک کمپکت که با نام مخفف MCCB در صنعت شناخته می‌شوند؛ نوع خاصی از کلیدهای قطع کننده هستند که با استفاده از ظرفیت مغناطیسی و حرارتی، اقدام به حفاظت از تجهیزات پایین دستی در تابلو برق می‌کنند. این کلیدها را می‌توان به نوعی برادر بزرگ‌تر کلیدهای مینیاتوری و برادر کوچک‌تر کلیدهای اتوماتیک غیر کمپکت یا کلیدهای هوایی به حساب آورد. هر چند شاید این تعبیر در خصوص جزئیات و امکانات این کلیدها درست نباشد. کلیدهای اتوماتیک نسبت به اضافه بار و اتصال کوتاه حساس بوده و می‌تواند نسبت به افت ولتاژ نیز واکنش نشان بدهد. این کلیدهای اتوماتیک در ابتدا بسیار بزرگ بودند. با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش ورود قطعات الکترونیک به حوزه مهندسی برق قدرت، کم کم دارای ابعاد کوچک‌تر، دقت و سرعت عمل بالاتر، رنج جریانی وسیع‌تر، قدرت قطع بالاتر و امکانات جانبی بیشتر شدند. در حال حاضر رنج جریانی کلیدهای اتوماتیک کمپکت در بازه 16 الی 1600 آمپر است.
مزایای کلید اتوماتیک کمپکت
مزایای کلیدهای اتوماتیک کمپکت بسیار بیشتر از یک کلید مینیاتوری است. همین مسئله موجب استفاده وسیع آنها در تمامی تابلوهای برق شده است. در ادامه به بخشی از مزایای آن اشاره می‌کنیم:
- وضعیت خطا؛ کلید اتوماتیک کمپکت دارای سه وضعیت روشن، خاموش و خطا است. در نتیجه در صورت بروز خطا می‌توان به سرعت آن را به حالت آماده به کار بازگرداند و برق مدار را وصل کرد. این حالت با حالت قطع کلید مینیاتوری متفاوت است.
- تجهیز جانبی؛ دارای تجهیز جانبی مانند کنتاکت کمکی هستند که می‌توان از آن در مدار فرمان استفاده کرد.
- حساسیت بالا؛ نسبت به اضافه بار، اتصال کوتاه و خطاهای مختلف حساس هستند و بر اساس تجهیز جانبی قرارگرفته بر روی آن مانند افت ولتاژ واکنش نشان می‌دهند.
- کنترل از راه دور؛ قابلیت راه اندازی از راه دور از طریق موتور متصل به کلید را دارند.
- امکان اینترلاک کردن
- دقت بالا؛ به واسطه قدرت قطع بالا، دقت بالایی دارند.
- پشتیبانی بالای جریان؛ این کلیدها جریان در برق فشار ضعیف را به طور وسیع پشتیبانی می‌کنند.
- و …
کاربرد کلیدهای اتوماتیک کمپکت
متناسب با تابلو برق استفاده شده، پروژه تعریف شده، محلی که کلید در آن نصب شده و مواردی از این قبیل می‌توان کاربردهای مختلفی را برای کلیدهای اتوماتیک کمپکت تعریف کرد. در ادامه به چند کاربرد محدود برای این کلید اشاره می‌کنیم:
- راه اندازی تابلو برق یا سوئیچینگ
- محافظت از مدار پایین دستی به خصوص در تابلوهای ژنراتوری، الکتروموتوری و پمپ‌ها
- ارسال فرمان‌های خاص به مدار فرمان
- نمایش برخی علائم تابلویی در مدل‌های الکترونیک
- مورد استفاده در اکثر تابلو برق‌های موجود در صنایع کشور اعم از مواد غذایی، فولاد، سیمان، معادن، سردخانه‌ها و…
انواع کلیدهای اتوماتیک
حفاظت در کلیدهای اتوماتیک بر اساس سه نوع تجهیز یا رله صورت می‌پذیرد: رله مغناطیسی، رله حرارتی و رله الکترونیکی.
ما از عنوان «رله» استفاده می‌کنیم زیرا رله‌ها نیز وظیفه قطع و وصل جریان را بر عهده دارند. کلیدهای اتوماتیک بر مبنای نوع حفاظتی که انجام می‌دهند به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی بر اساس معیار تنظیم این رله‌ها برای جریان‌های مختلف دلخواه (اعم از جریان نامی، جریان اتصال کوتاه، جریان در زمان بی‌باری و…) می‌باشد. این دو دسته کلی عبارت اند از:
- کلید اتوماتیک غیر قابل تنظیم فیکس: در این کلیدها شما نمی‌توانید هیچ مولفه جریانی را برای رله‌های کلید تنظیم کنید.
- کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم: در این کلیدها، بر اساس نوع رله بکار رفته، شما می‌توانید یک تا چند مولفه جریانی را تنظیم کنید.
تجهیزات قابل نصب بر روی کلیدهای اتوماتیک کمپکت
وجود تجهیزات جانبی متنوع برای کلیدهای اتوماتیک کمپکت سبب استفاده گسترده از آنها برای پروژه‌های مختلف شده است. بر همین اساس ما چند تجهیز جانبی این کلید را در ادامه نام می‌بریم. شما می‌توانید با مطالعه مقاله لوازم جانبی کلید اتوماتیک و وظیفه هرکدام از تجهیزات، اطلاعات کاملی در این زمینه کسب کنید:
- کنتاکت کمکی
- رله شنت
- رله آندر ولتاژ
- کنتاکت آلارم
- واحد حفاظت میکرولوجیک یا میکرولاجیک
- دسته گردان
- موتور کلید اتوماتیک
- کیت پلاگین
- اینترلاک کلید اتوماتیک
- و…
عوامل موثر بر قیمت کلیدهای اتوماتیک
علاوه بر برندی کلیدها، عوامل دیگری چون مدل، جریان، تجهیز جانبی، جنس ترمینال‌ها و پلاتین‌ها و… بر قیمت کلیدها اثرگذار است. به طور دقیق‌تر می‌توان عوامل زیر را بر قیمت کلیدهای اتوماتیک اثرگذار دانست:
- نوع کلید (فیکس یا قابل تنظیم)
- نوع رله‌های کلید (حرارتی، مغناطیسی یا الکترونیکی)
- تجهیزات جانبی انتخاب شده برای کلید
- رنج جریان نامی کلید
- رنج قدرت قطع کلید
- داشتن یا نداشتن صفحه نمایش برای نمایش یا تنظیمات پارامترها
- مدل رله میکرولاجیک در مدل‌های الکترونیکی
- امکان شبکه کردن کلید با تجهیزات صنعتی
- و…
تفاوت کلیدهای مینیاتوری از کلیدهای اتوماتیک کمپکت
در ابتدای مقاله اشاره کردیم که کلیدهای اتوماتیک کمپکت به نوعی برادر بزرگ‌تر کلیدهای مینیاتوری به شمار می‌آیند؛ اما با این وجود تفاوت‌های زیادی با هم دارند. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رنج جریان متفاوت و بازه وسیع جریان نامی در کلید اتوماتیک کمپکت
- تفاوت در مکانیزم‌های حفاظتی (حرارتی، مغناطیسی و الکترونیکی) در مقابل مکانیزم بی‌متالی و تایپ کلید
- تفاوت در قدرت قطع بالای کلید اتوماتیک در مقابل کلید مینیاتوری
- تفاوت عملکردی کلید کمپکت در مقابل خطا (زبانه تریپ)
- تجهیزات جانبی منحصر بفرد کلید اتوماتیک در مقابل کلید مینیاتوری
- امکان اتصال به شبکه یا ایجاد سیستم فرمان از راه دور برای کلید اتوماتیک کمپکت
- تفاوت در محل نصب کلید
- تفاوت در ابعاد کلیدها
- تفاوت در قیمت کلیدها
- کنترل پذیری راحت و موثر کلید اتوماتیک کمپکت
- و…
البته شما می‌توانید برای آشنایی بیشتر با این تفاوت‌ها نگاهی به مقاله 9 تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک بیاندازید تا بر اساس آن بتوانید با اطمینان خاطر تجهیز مورد نیاز را انتخاب کنید.
خصوصیات کلید اتوماتیک
مشخصات کلیدهای اتوماتیک معمولاً در کنار کلید یادداشت شده است. البته باید گفت که این مشخصات در حقیقت اطلاعات کلی این کلید هستند. برای اطلاع از جزئیات این کلید باید به دفترچه راهنمای محصول یا کاتالوگ آن مراجعه کنید.
مشخصات زیر را در زمینه اطلاعات فنی کلید مشاهده خواهید کرد:
- برند کلید
- کد فنی کلید – که توسط برند تولید شده انتخاب شده است
- تیپ کلید – که توسط برند تولید شده انتخاب شده است
- فرکانس کاری کلید – که دیگر مولفه‌ها بر اساس آن محاسبه شده است
- دمای کلید – که دیگر مولفه ها بر اساس آن محاسبه شده است
- Ui – یا ولتاژ عایقی بین ترمینال‌ها و بین ترمینال‌ها با بدنه کلید
- Uimp – مقدار ولتاژ پیک ضربه یا ولتاژ ماکزیمم پیک
- Ue – یا ولتاژ عملکرد یا ولتاژ بهره برداری یا ولتاژ سرویس
- Icu یا جریان نامی قطع اتصال کوتاه نهایی – کلید می‌تواند این میزان جریان اتصال کوتاه را بدون اینکه آسیبی ببیند تحمل کند. البته اگر این مورد مکرر باشد کلید به سرویس و تعویض نیاز پیدا می‌کند
- Ics یا جریان نامی قطع اتصال کوتاه – ان جریان از نظر تعریف تقریباً مشابه با جریان Icu است با این تفاوت که اگر چند بار این عمل اتفاق بیفتد نیز کلید نیازی به تعمیر ندارد
- Ir یا جریان بار تنظیمی (جریان تنظیمی کلید) – این همان آیتم تنظیم جریان نامی کلید است. باید عدد یادداشت شده در کنار کلید تنظیم را در جریان نامی کلید ضرب کنید تا مقدار جریان تنظیمی را بدست آورید
دیگر اطلاعاتی که ممکن است بر روی کلید با آنها مواجه شوید عبارتند از:
- In یا Ie که جریان نامی پیوسته عملیاتی کلید است.
- Im یا جریان اتصال کوتاه کلید
- Iu یا شدت جریان قابل تحمل کنتاکت کلید
- Isd یا جریان قطع اتصال کوتاه در مدت کوتاه (جریان مجاز لحظه ای)
- Ith یا جریان گرمایی قراردادی
- Icw حداکثر جریان نامی قابل تنظیم قابل تحمل کوتاه کلید قدرت
- Ig جریان حفاظت خطای زمین
- Un یا حد بالای ولتاژ سیستم که در سیستم‌های فشار ضعیف 690 ولت است.
- Tsd یا مدت زمان مجاز عبور جریان Isd از کلید اتوماتیک کمپکت
- Tm یا مدت زمان مجاز عبور جریان Im از کلید اتوماتیک کمپکت
- Tr یا مدت زمان مجاز عبور جریان Ir از کلید اتوماتیک کمپکت
- Tg یا تاخیر زمانی قطع خطای زمین
روش نصب کلید اتوماتیک
روش‌های مختلفی برای نصب کلیدهای اتوماتیک در تابلو برق وجود دارد. شما می‌توانید آنها را به صورت عمودی، افقی، کشویی با استفاده از جانمایی مناسب نصب کنید. برای آشنایی با مدل‌های مختلف نصب می‌توانید نگاهی به مقاله انواع کلید اتوماتیک و طریقه نصب آن بیاندازید. کلیدهای اتوماتیک کمپکت روش‌های نصب مختلفی دارند که با استفاده از پایه‌های پلاگین یا کلید گردان یا موتور متنوع‌تر می‌شوند و قابلیت‌های خوبی را در اختیار کاربر تابلو قرار می‌دهد.
نحوه نصب کلید اتوماتیک سه فاز
پس از جانمایی کلید در داخل تابلو لازم است تا کابل‌های قدرت را با استفاده از کابلشو بر روی کلید اتوماتیک ببندید.
در ادامه درپوش کلید را برداشته، تجهیزات جانبی لازم را در داخل کلید قرار داده و سیم کشی‌های لازم را برای مدار فرمان انجام دهید.
در نهایت، در پوش را مجدداً جایگذاری کرده و پیچ‌های آن را ببندید.
حال ادواتی که بر روی کلید نصب می‌شوند مانند دسته گردان، موتور و غیره را بر روی آن قرار داده و ببندید.
دقت نمایید که در حالت کشویی دیگر نیازی نیست تا کابل‌ها به همراه کابلشو بر روی کلید بسته شود؛ بلکه باید بر روی ترمینال‌های بدنه کشو یا پایه پلاگین نصب شود. چنانچه آگاهی یا تخصص لازم را ندارید؛ بهتر است برای نصب صحیح این کلید از کارشناس خبره استفاده نمایید.
تنظیمات کلید اتوماتیک چگونه است؟
چنانچه شما کلید اتوماتیک کمپکت فیکس را خریداری کرده باشید؛ در اینصورت آیتمی برای تنظیم مولفه‌های کلید ندارید. اما اگر کلید شما از نوع قابل تنظیم باشد؛ با توجه به رله قرار گرفته در آن می‌توانید آیتم‌های مختلفی را تنظیم کنید. در ساده‌ترین حالت، این امکان برای شما در نظر گرفته شده که بتوانید میزان جریان نامی کلید خود را تا میزان مشخصی تنظیم کنید. به طور متداول حداکثر میزان تنظیم جریان نامی کلید از 0.8 تا 1 برابر جریان نامی عنوان شده بر روی کلید می‌باشد. برهمین اساس برای مثال شما اگر یک کلید اتوماتیک کامپکت با جریان نامی 100 آمپر تهیه کرده باشید؛ می‌توانید جریان نامی آن را از 80 تا 100 آمپر تنظیم نمایید. در نمونه‌های پیشرفته‌تر این امکان وجود دارد که شما بتوانید برخی آیتم‌های عنوان شده در بخش مشخصات کلید اتوماتیک را نیز تنظیم کنید اما در نظر داشته باشید که برای تنظیم این موارد باید در حیطه عملکرد صحیح کلید و بر اساس دفترچه راهنمای آن اقدام کنید. تنظیم اشتباه آیتم‌های کلید سبب عملکرد نادرست کلید می‌شود. این تنظیم نادرست می‌تواند دو عامل را به همراه داشته باشد: یا کلید شما در طول عملکرد ماهانه یا سالانه با تریپ‌های مکرر روبرو خواهد شد که در نتیجه دائماً برق مدار پایین دستی شما قطع می‌شود و یا با بروز حادثه، کلید شما وارد وضعیت تریپ نشده و تجهیزات پایین دستی از بین می‌روند.
رنج کلیدهای اتوماتیک چقدر است؟
رنج کلید اتوماتیک کمپکت وابسته به مدل کلید است. شرکت‌های تولید کننده یا شرکت‌های واردکننده برای ظرفیت کلید محدودیت‌هایی قرار می‌دهند. به طور کلی می‌توان رنج هر مدل از کلیدهای اتوماتیک کمپکت را به شرح زیر عنوان کرد:
- کلیدهای اتوماتیک کمپکت فیکس: از 20 الی 800 آمپر
- کلیدهای اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم (حرارتی قابل تنظیم – مغناطیسی غیر قابل تنظیم): از 16 الی 800 آمپر
- کلیدهای اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم (حرارتی قابل تنظیم – مغناطیسی قابل تنظیم): از 16 الی 800 آمپر
- کلیدهای اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم الکترونیکی: از 160 الی 1600 آمپر
جدول انتخاب کلید اتوماتیک
برای انتخاب کلید اتوماتیک مناسب کافیست نگاهی به لیست قیمت‌ها یا محصولات هر برند بیاندازید. شما می‌توانید از بخش لیست قیمت‌ها در سایت برق و انرژی، جدول کلیدهای اتوماتیک برندهای مختلف را به همراه قیمت آن ملاحظه نمایید.
همچنین در برخی کتاب‌ها جداولی برای راه اندازی برخی پروژه‌ها مانند راه اندازی الکتروموتورها به روش‌های مختلف وجود دارد که بر اساس آن مقدار مناسب بریکرها برای هر هدف، بر اساس استانداردها و محاسبات لازم عنوان شده است. برای مثال جدول زیر برای راه اندازی تک ضرب الکتروموتور است که در آن رنج کنتاکتور، بی متال و بریکر مشخص شده است.
خرید کلید اتوماتیک
برای تهیه یک کلید اتوماتیک باید تمامی مواردی که در بخش‌های بالا عنوان و معرفی شد را بررسی و در نظر بگیرید. قیمت یک کلید اتوماتیک وابسته به تمامی موارد بالاست و در نهایت برند انتخابی شما و خدمات پس از فروش مناسب آن، رقم نهایی را تعیین می‌کند. پیشنهاد ما خرید محصولی استاندارد و با خدمات پس از فروش و پشتیبانی مناسب است. مجموعه برق و انرژی افتخار ارائه محصولاتی را دارد که دستکم دارای یکسال ضمانت تعمیر بوده و دارای دستکم 5 الی 10 سال خدمات پس از فروش می‌باشد. برای مقایسه قیمت‌ها، آشنایی با محصولات و برندها، پیشنهاد می‌کنیم تا نگاهی به بخش خرید کلید اتوماتیک ما بیاندازید.
در این مقاله به طور جامع به معرفی کلید اتوماتیک و تجهیزات جانبی آن پرداختیم. شما می‌توانید با مراجعه به دیگر مقالات این حوزه و یا مشاهده ویدیوهای آپارات ما به طور کامل و ویژه با این تجهیز آشنا شوید. مجموعه برق و انرژی آماده فروش و ارائه خدمات پس از فروش انواع کلیدهای اتوماتیک کمپکت به شما مشتریان گرامی می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با ما در تماس باشید و یا از طریق فضای مجازی اطلاعات لازم را کسب نمایید. انرژی در دستان تو!
