تابلوهای برق به منظور استفاده در تمامی خطوط و در تمامی مکان‌ها به کار می‌روند. آنچه حائز اهمیت است، استفاده از تابلوهایی با استانداردهای مناسب داخلی و خارجی است تا از بروز هرگونه حادثه مالی و جانی جلوگیری شود. استفاده از تابلو برق‌های تأییدیه دار، ازجمله موارد مهمی است که مشترکان شبکه برق در بخش‌های مختلف باید آن را در نظر بگیرند. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع تست‌های تابلو برق که پیش از استفاده و نصب انجام می‌شوند؛ بپردازیم. این تست‌ها و بررسی‌ها بر اساس استانداردهای مختلف داخلی و خارجی بوده و بر همین اساس دارای دسته بندی‌های مختلف است. برخی از این تست‌ها همپوشانی داشته و برخی از تست‌ها پیش نیاز تست‌های بعدی هستند. برای آشنایی با این آزمون‌ها با ما همراه باشید.
بازرسی ها و بررسی های استاندارد تابلو
این بررسی‌ها شامل موارد زیر بوده که اکثراً بدون استفاده از هرگونه تجهیز خاص و صرفاً به صورت چشمی انجام می‌شود:
- بررسی سیم ها، اتصالات سیم ها، محکم بودن ترمینال ها، علامت دار بودن سیم ها، داشتن برچسب و نوشته های لازم و مواردی از این قبیل
- بررسی اجزای مکانیکال تابلو شامل شستی ها، کلیدها، قفل و لولا ها و…
- مشاهده درجه حفاظتی عنوان شده در برگه اطلاعات تابلو برق و صحت سنجی آن با تابلوی مونتاژ شده
- بررسی اطلاعات فنی تابلو و مشابهت سنجی با تابلوی مونتاژ شده
- بررسی فواصل استاندارد قطعات و تجهیزات در قسمت های مختلف تابلو
- بررسی چشمی عایق بودن بخش های مختلف و اطمینان یافتن از آنها
تست های نوع اول تابلو برق
تست های نوع اول مربوط به حوزه های جریان، ولتاژ و دمای قطعات تابلو می شود:
آزمایشات ایمپالس
باتوجه به سوئیچینگ موجود در شبکه، امکان به وجود آمدن ولتاژهای ایمپالسی در شبکه وجود دارد. بر همین اساس برای ولتاژ 12 کیلوولت آزمایش 75 کیلوولت، برای ولتاژ 24 کیلوولت آزمایش 125 کیلوولت و برای ولتاژ 36 کیلوولت آزمایش 170 کیلوولت انجام می‌گیرد.
آزمایش جریان اتصال کوتاه
تابلو ها بای توانایی تحمل جریان اتصال کوتاه نامی خود بر مبنای تجهیزات استفاده شده را داشته باشند.
آزمایش تحمل افزایش دما
این آزمایش به منظور اطمینان از استاندارد بودن باسبارها و نقاط اتصال بر مبنای مقادیر تعریف شده است. افزایش دما بیشتر در این دو ناحیه ذکر شده اتفاق می افتد.
آزمایش تحمل افزایش جرقه زنی
این آزمایش اگرچه اجباری نیست، اما به منظور اطمینان از صحت عملکرد قطعات و بین باس بارها و فازهای مختلف انجام می‌شود. چنانچه جرقه ای در داخل سلول رخ دهد؛ درصورتی که اقداماتی صورت نگیرد؛ درب سلول کنده شده و ممکن است قطعات به خارج از تابلو پرتاب شود.
تست های عایقی یا بررسی عایق های تابلو برق
این تست ها در خصوص عایق ها و دی الکتریک عایق ها در تابلو برق می باشد:
اندازه گیری و بررسی مقاومت عایق ها ( آزمایش عایقی دیجیتال 5 کیلوولت)
در این تست با استفاده از یک مگااهم متر، مقاومت عایق ها سنجیده می شود. تابلو خاموش و فاقد بار متصل است و همه کلید ها در وضعیت ON هستند. در این تست ترمینال های تغذیه اتصال کوتاه می شوند. مقدار مقاومت برای محدوده ولتاژ 230 تا 400 ولت باید 5 مگا اهم و برای بیش از این ولتاژ در محدوده 0.1 مگااهم باشد.
تست و بررسی عایق دی الکتریک ( آزمایش حفاظتی و اندازه گیری)
بررسی تحمل عایقی و حفاظتی تجهیزات با استفاده از اعمال ولتاژ با فرکانس و طول موج مورد نظر و نتایج آن مربوط به این تست می باشد.
تست Hipot
تست های پات برای تشخیص قدرت عایقی بین قسمت های حامل جریان و غیر حامل جریان کاربرد دارد. همچنین این تست به بررسی شرایط عایق در حالت فشار بالای کاری تابلو نیز می پردازد. این تست معمولا برای کابل ها و باسبار انجام می شود و نشان می دهد که آیا شکست دی الکتریک در مجموعه هادی وجود دارد یا خیر. این تست می تواند عایق کم، سوراخ بودن و له شدگی کابل، پیچش ناکافی سیم ها و… را تشخیص دهد.
تست ارت تابلو برق
تست ارت را می توان با استفاده از مولتی متر و یا دستگاه تست ارت انجام داد. با استفاده از این دستگاه می توان بررسی کرد که آیا نشتی در ارتینگ وجود دارد یا خیر
آزمایش های پایه ای ( اساسی یا روتین)
این آمایش ها ترکیبی از موارد مختلف بر اساس استاندارد IEC 298694 می‌باشد. این آزمایش شامل بررسی عملکرد مکانیکی، مقاومت مدار، دی الکتریک مدارات و ولتاژی می باشد:
تست ولتاژ با فرکانس قدرت روی مدار اصلی
این تست بر روی تابلو های 6.3 تا 63 کیلوولت انجام می شود.
تست دی الکتریک بر روی مدارات کمکی و کنترلی تابلو برق
در این تست قسمت ثانویه های ترانسفورماتور جریان اتصال کوتاه و از زمین ایزوله شده و ثانویه های ترانسفورماتور ولتاژ باز شوند. در این تست ولتاژی برابر 2 کیلوولت به مدت یک دقیقه بین مدارات کمکی و کنترل اعمال می‌شود. اگر تخلیه الکتریکی صورت نگیرد؛ آزمایش مطلوب است. در تابلو برق فشارضعیف این تست برای دو بخش مدارات الکتریکی و مدارات قدرت شینه کشی شده به کار می‌رود. بخش اول یک کیلو ولت در یک دقیقه و بخش دوم 25 کیلوولت در یک دقیقه اعمال می شود.
تست اندازه گیری مقاومت مدار اصلی
با استفاده از دستگاه اندازه گیری مقاومت، مقاومت اصلی مدار را اندازه گیری می کنیم تا از طریق آن بتوانیم میزان کیفیت مسیر عبور جریان را بسنجیم.
بررسی صحت سیم کشی
برای اطمینان از صحت سیم‌کشی ها و عایق بندی ها ، یک‌بار سیم کشی ها را با نقشه تابلو تطبیق می دهیم و در نهایت از محکم و ایمن بودن اتصالات بین تجهیزات و سیم وکابل ها، نداشتن بریدگی، له شدگی و ضرب دیدگی آنها مطمئن می‌شویم
تست نسبت ولتاژ ضربه
این تست برای تابلو برق های انجام می شود که دارای ترانسفورماتور می باشند. در حقیقت آزمایش ولتاژ ضربه برای ترانسفورماتور ها بکار می رود. عایق یکی از مهمترین ترکیبات ترانسفورماتور ها می باشد و هرگونه ضعف در آن می تواند موجب خرابی ترانسفورماتور شود. برخورد صاعقه با ترانسفورماتور بدلیل نصب آن در ارتفاع یکی از پیده های شایع است. این برخورد می تواند باعث ایجاد ولتاژ ضربه شود. بر همین اساس این آزمایش طراحی شده تا بتواند گذر ترانسفورماتور از این اثر را تحلیل کند.
تست عملکرد مکانیکی تابلو برق
برای انجام این تست در حالتی که تابلو بدون برق است؛ اقدام به بررسی عملکرد مطلوب ادوات و تجهیزات مکانیکی از قبیل کلید ها، شستی ها، اینترلاک ها و… می کنیم. این تست 5 بار انجام می‌شود و در حین انجام آن، هیچ تنظیمی صورت نمی‌گیرد.
آزمایش سیستم اندازه گیری تابلو برق
این آزمایش به منظور اطمینان از صحت عملکرد ادواتی از قبیل ولت متر، آمپرمتر، فرکانس متر، وات متر و… انجام می‌شود. به این منظور با استفاده از مولد های جریان و ولتاژ تنظیم شده، طبق نقشه ولتاژ و جریان را اعمال می کنیم و مقادیر اندازه گیری شده ولتاژ و جریان توسط تجهیزات اندازه گیری نشان داده می شوند. باتوجه به اینکه ما خودمان مقادیر مشخص را به تجهیزات داده ایم؛ آنچه نمایش داده می شود؛ دال بر صحت عملکرد آنهاست.
تست میگر تابلو برق
اعمال ولتاژ یک کیلو ولت در یک تابلو را آزمایش فرکانس قدرت برای مدار فرمان یا همان تست میگر می نامند. این تست برای اطمینان از نبود اتصال کوتاه در مدار و یا نشتی جریان ناشی از آسیب دیدگی عایق سیم وکابل ها انجام می شود. این تست در تبلو های دارای مدار فرمان کنترل حفاظت انجام می شود.
تست کنترل RAL
این تست برای بررسی رنگ تابلو برق صورت می گیرد. رنگ تابلوهای هر پروژه با RAL انتخاب شده و لازم است رنگ قطعات با RALMETER تطبیق داده شود. برای انجام آزمون، یکی از قطعات رنگ شده را که دارای سوراخی با قطر 10 میلی متر یا مشابه آن بوده روی RALMETER قرار می دهیم و نباید اختلاف رنگی وجود داشته باشد.
تست کنترل ضخامت رنگ
با استفاده از یک پروب و قرار دادن آن بر روی بخش های مختلف تابلو برق، ضخامت رنگ در بخش های مختلف اندازه گیری می شود. چنانچه میزان ضخامت در همه موارد میزان ضخامت یکسان و مطابق با موارد خواسته شده باشد؛ تست ضخامت رنگ تایید می شود. در صورت رد، قطعه یا تابلو باید مجددا وارد بخش رنگ آمیزی شود. اندازه گیری ضخامت رنگ شامل قوانینی است که رعایت آن لازم است. برای مثال برای اندازه گیری ضخامت قطعه ای کمتر از 10 سانتی متر، اندازه گیری ضخامت یک نقطه کافیست؛ اما برای قطعه بیش از 10 سانتی متر و کمتر از 50 سانتی متر باید 4 نقطه را اندازه گیری کرد.
تست های مربوط به اتصالات مدارهای حفاظت
این تست به منظور اطمینان از اتصالات موجود در تابلو ، فاصله بندی درست قطعات و اتصالات، حفاظت در مقابل شوک ناگهانی یا اضافه ولتاژ و مواردی از این قبیل را پوشش می دهد:
بررسی اتصالات مدار حفاظتی
باید بررسی کرد که آیا تمامی اجزا به صورت درست به سیستم حفاظتی یا سیستم ارتینگ تابلو متصل شده اند یا خیر. در این تست از ولتاژ AC یا DC در محدوده ولتاژی 6 تا 24 استفاده می شود. یکی از کابل ها را به سیم زمین تابلو و دیگری را به قسمت های مختلف تابلو میزنیم. این تست با جریان 25 آمپر و مقاومت حداکثر 50 مگا اهم در مدت زمان یک دقیقه انجام می شود.
بررسی وجود پیوستگی به وسیله یک تستر
در این تست بدنبال اطمینان از اتصال کامل تجهیزات و قطعات به مدار حفاظتی هستیم. انسجام و پیوستگی در این بخش مهم است و برای اطمینان از این مووع از تستر استفاده می شود.
بررسی حفاظت در برابر شوک الکتریکی یا اضافه ولتاژ ناگهانی
برای این بررسی باید گاهی به وضعیت کابل حفاظتی زمین تابلو برق داشت. این کابل باید توانایی تحمل جریانات اتصال کوتاه که ممکن است در هر شرایطی رخ بدهد، داشته باشد. همه قسمت های تابلو باید به یکدیگر متصل بوده و در نهایت به کابل حفاظتی وصل شوند. باکس و محفظه تابلو نیز باید به کابل حفاظت متصل باشند.
بررسی فاصله ها در تابلو برق
بررسی فاصله ها از جمله تست های حفاظت است که طی آن بررسی فاصله قسمت های مختلف تابلو از بدنه سیم های مجاور مانند ترمینال های سیم ها انجام می شود. همچنین اتصالات پیچ ها و اتصالات شینه ها از بدنه سیم ها نیز بررسی می شود. میزان این فاصله عبارت است از حداقل ترین فاصله بین دو سیم که چنانچه شکست عایقی رخ داد؛ قوس الکتریکی میان این دو سیم تشکیل نشود.
بررسی فاصله نصب
مونتاژ تابلو بق های مختلف بر اساس یک سری قواعد و قوانین برای نصب قطعات، سیم کشی ها، کابل کشی ها، شینه بندی ها و اتصالات می باشد. بخشی از این قوانین مربوط به فاصله نصب تجهیزات و ترمینال ها به منظور عبور جریان برق از بخش های مختلف می باشد. بر اساس همین دستورالعمل باید تمامی تابلو ها پیش از نصب نهایی چک شوند.
تست تزریق جریان اولیه در تابلو برق
این تست برای بررسی عملکرد تمامی تجهیزات حفاظتی انجام می شود. در این تست جریان بالایی برای عملکرد وسیله حفاظتی اعمال شده و مدت زمان عملکرد رله های حفاظتی اندازه گیری می شود. چنانچه در سیستم برق و تابلو، ترانس جریان رله و دژنکتور داشته باشیم؛ این تست انجام می شود. برای انجام آزمایش ابتدا رله ها را تنظیم کرده و سپس از طریق جعبه باسبار و افزایش مرحله به مرحله آن جریان را به تابلو تزریق می کنیم. در ادامه مدت زمان عملکرد رله را یادداشت می کنیم. در نهایت میزان عملکرد را مورد سنجش قرار می دهیم.
تست تزریق جریان ثانویه
این تست در ادامه تست جریان اولیه بوده و با جریان کمتری نسبت به جریان اولیه انجام می شود. در این تست هدف ما تنها اطمینان از صحت عملکرد درست تجهیزات حفاظتی است.
تست های نهایی
تست های نهایی آخرین بررسی های پیش از نصب تابلو می باشد که به بررسی عملکرد تابلو، وضعیت سیم کشی و کابل کشی ، بررسی کامل بودن مدارک فنی و… می پردازد. این تست ها به آزمون های راه اندازی تابلو برق نیز شناخته می شوند:
بررسی کامل عملکرد الکتریکال تابلو
پیش از نصب تست های الکتریکی به ترتیب اولویت انجام می گیرد: تست قفل ها، تست اولویت ها و فرمان ها، تست متعادل بودن فاز ها، تست تجهیزات اندازه گیری و تست کلی مدارات الکتریکال
بررسی درجه حفاظت
این تست به منظور حفاظت از افراد در مقابل تماس مستقیم با قسمت های برق دار تابلو و همچنین بررسی شرایط تابلو در مقابل ورود اجسام جامد نظیر گرد و غبار یا اجسام مایع مانند آب و روغن یا گاز های مختلف مانند گاز های خورنده می باشد. درجه حفاظت تابلو با پسوند IP و دو رقم پس از آن نشان داده می شود که بیانگر نوع حفاظت آن است.
بررسی سیم کشی ها و کابل کشی ها
مواردی نظیر انطباق سیم کشی و کابل کشی با نقشه تابلو برق، برچسب گذاری ها، مشخص بودن کابل های خروجی، انعطاف مناسب اتصالات، فاصله گذاری از اجسام نوک تیز، آب بندی و حفاظت مناسب، بررسی سطح مقطع و قطر هادی ها و مشخص بودن کد شماره و حرف هر سیم به منظور شناسایی در این مرحله بررسی می شوند.
بررسی قسمت های مکانیکی
تمامی قطعات مکانیکی و محرک ها در این مرحله تست می شوند. کارکرد صحیح و درست این قطعات پس از مونتاژ باید بررسی شود. برای بررسی این مورد حداقل 200 دوره کاری باید بررسی شود. موارد مورد بررسی عبارت اند از: قفلها و چفت کننده ها، کلیدها، ابزارهای باز و بسته، تجهیزات بلند کردن مانند حلقه ها و قلاب ها، پیچ ها، مهره ها و اتصالات و در نهایت عملکرد اینترلاک ها
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی انواع تست هایی که بر روی تابلو برق ها انجام می شود پرداختیم. لزوماً تمامی این تست ها بر روی تابلو برق ها انجام نشده و انجام بخشی از تست ها و اعلام نتایج کتبی آنها بنا به درخواست سفارش دهنده آنها می باشد. انرژی در دستان تو!
