بی متال‌ها از جمله تجهیزاتی هستند که با هزینه کمتر نسبت به دیگر تجهیزات به منظور حفاظت از الکتروموتورها به کار می‌روند. در مقاله “انواع بی متال” به معرفی این تجهیز، اهمیت استفاده و کاربرد آن پرداختیم و در نهایت آنها را بر اساس تنوع کالا در دسته بندی‌های مختلف قرار داده و از لحاظ تعداد فاز، نوع کارکرد و تنوع رنج جریان تقسیم کردیم. در این مقاله قصد داریم تا شما را با نحوه نصب این تجهیز در تابلو آشنا نماییم. همچنین با توجه به سؤالات مشتریان در خصوص اطمینان از صحت عملکرد رله بی متال خود، قصد داریم تا شما را با روش تست این رله آشنا نماییم. در پایان شما را با تجهیز جدید این روزها، یعنی بی متال‌های الکترونیکی، آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.
بخش های مختلف رله بی متال
یک رله بی متال سه فاز موجود در بازار دارای بخش‌های زیر می‌باشد:
1- ترمینال‌های قدرت ورودی (L1,L2,L3 ) که دقیقاً در زیر کنتاکتور یا بر روی شینه های ترمینال خروجی کنتاکتور نصب می‌شوند.
2- ترمینال‌های قدرت خروجی (T1,T2,T3 ) که به‌وسیله سیم یا شینه به مدار پایین دستی یا الکتروموتور متصل می‌شوند.
3- کنتاکت های فرمان NO و NC که به منظور استفاده در مدار فرمان تابلو برق به کار می‌روند. معمولاً از کنتاکت NO به منظور ارسال سیگنال تریپ و متوجه کردن اپراتور از وجود خطای اضافه بار در مدار و از کنتاکت NC به منظور قطع ارتباط با کنتاکتور استفاده می‌شود.
4- کلید راه اندازی مجدد (ریست) که کلیدی قرمز رنگ بوده و رله بی متال را پس از رفع خطا ریست می‌کند.
5- عقربه تنظیم ریست که می‌تواند همان کلید راه اندازی ریست با قابلیت گردان باشد و یا می‌تواند جدا باشد. با استفاده از این عقربه می‌توان وضعیت دستی یا اتوماتیک بودن رله بی متال را مشخص نمود.
6- کلید تست که دکمه کوچکی است و به منظور تست مدار و تجهیز پس از نصب آن به کار می‌رود.
نقشه مدار بی متال و شماتیک آن به چه شکل است؟
تصویر نقشه مدار بی متال که در برنامه‌ها و نقشه تابلو برق‌ها به کار می‌رود؛ به خوبی روش کار بی متال را ترسیم کرده است. در این نقشه مدار حتی نحوه اثر گذاری کلیدهای تست و ریست نیز به خوبی مشخص شده است.
نحوه نصب بی متال در مدار تک فاز و سه فاز چگونه است؟
پیش از نصب کنتاکتور و رله بی متال، بهتر است تا از یک کلید بریکر مناسب اعم از مینیاتوری یا اتوماتیک در مدار استفاده کنیم تا تجهیزات پایین دستی کلید و به خصوص رله بی متال، نسبت به خطاهایی مانند اتصال کوتاه، محافظت شوند. وجود خطای اتصال کوتاه در مدار باعث ذوب تیغه‌های بی متال پیش از شناسایی اضافه بار و قطع مدار است و به همین جهت استفاده از بریکری مطمئن پیشنهاد می‌گردد.
در ابتدا برای نصب یک بی متال دقت داشته باشید که بی متالی را انتخاب نمایید که متناسب با جریان مصرفی مدار پایین دستی شما باشد. همچنین به قاعده انتخاب بی متال بر اساس جریان و فریم کنتاکتور که در مقاله انواع بی متال به آن اشاره کردیم، توجه داشته باشید. اگر به هر دلیلی فریم بی متال و کنتاکتور شما یکسان نبود؛ سعی کنید از پایه بی متال یا شینه های کمکی که توسط برندهای تولید کننده بی متال ارائه می‌شوند؛ استفاده نمایید.
برای نصب رله بی متال پس از اطمینان از نصب صحیح در زیر کنتاکتور، آن را به همراه کنتاکتور بر روی سینی یا فریم تابلو پیچ نمایید (در کنتاکتور های کوچکتر زیر 40 آمپر، کنتاکتور بر روی ریل مینیاتوری متصل می‌شود). سپس ولوم تنظیم جریان را متناسب با جریان نامی موتور و کمی بیش از آن، تنظیم نمایید. در ادامه، وضعیت رله را از نظر دستی یا اتوماتیک بودن در هنگام مواجهه با خطای اضافه بار مشخص کنید.
در مرحله بعد سیم‌های قدرت ورودی را به ورودی کنتاکتور و سیم‌های متصل به بار یا دیگر تجهیزات را به خروجی بی متال متصل کنید (سیم بندی مدار قدرت). در نهایت، چنانچه نیاز به کنتاکت های فرمان برای مدار فرمان تابلو دارید؛ می‌توانید از کنتاکت کمکی‌های فرمان بی متال (در صورت وجود) کمک بگیرید. شکل زیر نحوه اتصال بی متال برای مدار تک فاز و سه فاز را به شما نشان می‌دهد:
روش های تست یک رله بی متال چگونه است؟
اگرچه که می‌توان بی متال‌ها را با استفاده از کلید تست قرار گرفته بر روی آنها تست کرد؛ اما گاهی برای اطمینان از سالم بودن رله و دلایلی این‌چنین، می‌توانیم با استفاده از جریان برق، رله را تست کنیم و از صحت عملکرد آن مطمئن شویم. حتما قبل از تست رله بی متال، محیطی ایمن فراهم نمایید. به سه صورت می‌توان رله بی متال را تست کرد:
الف ) تست سرد (Cold Test)
در این روش 2 برابر جریان نامی را به تیغه‌های بی متال می‌دهیم و زمان عمل قطع بی متال را با استفاده از یک کرنومتر اندازه گیری و یادداشت می‌کنیم.
ب) تست گرم (Hot Test)
در این روش با ایمنی بالا و مراقبت کامل، 6 برابر جریان نامی را به تیغه بی متال می‌دهیم و زمان قطع را با استفاده از یک کرونومتر اندازه گیری و یادداشت می‌کنیم.
ج) تست دو فازی
برای انجام این تست، یکی از فازها را قطع کرده و رله را به دو فاز متصل نگه می‌داریم. مجدداً با استفاده از یک کرونومتر زمان قطع را اندازه گیری و یادداشت کرده و با موارد قبلی می‌سنجیم.
برای اطلاع از صحت عملکرد بی متال، کافیست زمان‌های یادداشت شده را با زمان اعلام شده توسط شرکت تولید کننده در دفترچه یا کاتالوگ معرفی محصول بسنجیم.
بی متال الکترونیکی چیست؟
یکی از سوالاتی که توسط کاربران و مشتریان پرسش می‌شود؛ توضیح در خصوص بی متال‌های الکترونیکی است. بی متال‌های الکترونیکی محصولات جدیدی هستند که به تازگی و در چند سال اخیر در بازار برق ایران مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اگرچه این دست از رله‌های بی متال عملکردی مانند رله بی متال الکترومکانیکی و تا حدودی مشابه با کلید حرارتی دارند؛ اما حفاظتشان مانند کلید حرارتی نیست و عملیات کلید زنی نیز انجام نمی‌دهند. در بی متال‌های الکترونیکی از میکرو چیپ‌ها و ریز پردازنده‌ها استفاده شده تا با استفاده از آنها خطای رله را کاهش دهند. همچنین با استفاده از آنها می‌توان مواردی مانند تایمر زمان قطع رله، خطای فقدان فاز، خطای اتصال به زمین و… را نیز مشخص کرد. این مدل از بی متال‌ها، دارای قیمت بسیار بالاتری نسبت به بی متال‌های معمولی هستند و کاربرد آنها بیشتر در صنایع حساس و به خصوص در بخش‌های اتوماسیون و ابزار دقیق می‌باشد. میزان فروش آنها نیز در ایران کم می‌باشد.
استفاده از بی متال‌ها با صرفه هزینه کم به ما کمک می‌کند تا از یک آسیب پر هزینه و جدی جلوگیری کنیم. به خاطر داشته باشید که برای تست کردن این تجهیز، حتماً از فضایی ایمن بهره بگیرید. اگرچه استفاده از بی متال‌های الکترونیکی جدیداً در برخی از پروژه‌های خاص شروع شده است؛ لکن همچنان برای عموم پروژه‌ها توصیه نشده و می‌توان برای حفاظت مطلوب‌تر از موتور، از یک کلید حفاظت موتور (کلید حرارتی) استفاده کرد. همچنین امروزه به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی، حفاظت و عدم آسیب دیدگی الکتروموتور، استفاده از درایوهای کنترل دور موتور بسیار بیشتر به مهندسان و مشتریان پیشنهاد می‌شود. شما کاربران و مشتریان محترم می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید. انرژی در دستان تو!
