کلید محافظ جان از جمله کلید های صنعتی است که در کنار کلید مینیاتوری نصب شده؛ اما وظیفه ای متفاوت دارد. در این مقاله به معرفی کامل انواع کلید محافظ جان خواهیم پرداخت با ما همراه باشید.
کلید محافظ جان چیست و چه وظیفه ای دارد؟
کلید حفاظت از جریان نشتی که در ایران به محافظ جان شناخته می شود؛ از جمله قطع کننده هایی است که از نظر ظاهری مشابهت بسیاری با کلید مینیاتوری دارد. این کلید در ساختار، متفاوت از کلید های مینیاتوری است زیرا دارای دو بخش الکترومکانیکی و الکترونیکی است. وظیفه کلید محافظ جان نیز به طور کلی متفاوت از کلید های مینیاتوری است و بر همین اساس استفاده از آنها در تمامی بخش های صنعتی، تجاری، اداری و مسکونی بر اساس قوانین و مقررات حوزه برق الزامی است. اگر وظیفه کلید های مینیاتوری را حفاظت از تجهیزات پایین دستی کلید در مقابل اضافه بار یا اضافه جریان بدانیم؛ وظیفه کلید های محافظ جان، حفاظت از کل مدار پایین دستی در مقابل نشتی جریان است. نشتی جریان در بیشتر مواقع در زمان هایی خود را نشان می دهد که شبکه برق مصرفی با قسمتی از بدنه تجهیزات مانند فلزات یا رطوبت ارتباط برقرار می کند؛ محافظ جان این نشتی را تشخیص و مدار را به سرعت قطع می نماید و باتوجه به اینکه این حفاظت موجب جلوگیری از برق گرفتگی افراد می شود؛ به کلید محافظ جان شهرت یافته است.
کلید محافظ جان چگونه و در کجای مدار نصب می شود؟
کلید محافظ جان در مرحله آخر تابلو برق، یعنی محلی که خروجی های تابلو برای اتصال به تجهیزات مصرفی مانند سیستم روشنایی آماده شده اند؛ دقیقا قبل از کلید های مینیاتوری یا ترمینال های خروجی نصب می شود. بر همین اساس، تمامی تجهیز های مصرفی یا تجهیز های پایین دستی، برق مصرفی ( ورودی) خود را از کلید محافظ جان می گیرند. بر همین اساس و مطابق تصویر زیر، فاز و نول وارد کلید محافظ جان شده ، نول خروجی از کلید برای استفاده در ترمینال های نول یا تجهیزات مصرفی بکار گرفته می شود. فاز خروجی از کلید نیز برای مصرف کنندگان یا برای استفاده در ورودی کلید های مینیاتوری به کار گرفته می شود.
دسته بندی کلید های محافظ جان بر اساس کاربری، به چه شکل است؟
هر کشور دسته بندی مشخص و انواع مختلفی را برای کلید های محافظ جان در نظر گرفته است. برخی کلید های RCD را به عنوان کلید محافظ جان می شناسند؛ برخی کلید های RCCB را تایید می کنند و در نهایت برخی کلید های RCBO را به عنوان یک کلید محافظ جان کامل قبول داشته و تایید می کنند. آنچه در بازار برق ایران متداول است و به کار می رود به این صورت است که اگر ما RCD (Residual Current Device) را یک نام کلی یا یک تجهیز کلی در خصوص کلید های محافظ جان بدانیم؛ در این صورت RCCB و RCBO دو تجهیز زیر مجموعه RCD هستند. کلید های RCCB یا Residual Current Circuit Breaker همان کلید های محافظ جان متداول در بازار هستند که وظیفه شناسایی نشتی و محافظت کامل از افراد و تجهیزات را بر عهده دارند. کلید های RCBO یا Residual Current Circuit Breaker with Over Protection نیز کلید های محافظ جانی هستند که علاوه بر جریان نشتی، حفاظت در برابر جریان اضافه بار را نیز بر عهده می گیرند. به این کلید ها، کلید محافظ جان ترکیبی نیز می گویند زیرا از کنار هم قرار گرفتن یا ترکیب شدن یک کلید مجافظ جان و یک کلید مینیاتوری تشکیل شده است.
هنگام خرید انواع کلیدهای محافظ جان چه مواردی را باید در نظر گرفت؟
پس از انتخاب این مورد که شما می خواهید یک RCCB یا RCBO را تهیه کنید؛ مواردی هست که باعث تنوع در این تجهیز می شود. در نتیجه باید پارامتر های گوناگونی را مشخص کرده و سپس اقدام به خرید کنید. این پارامتر ها شامل میزان جریان، تعداد فاز و پل ، قدرت قطع، میزان حساسیت (جریان نشتی) و تیپ می باشد.
الف) انواع کلید محافظ جان بر اساس میزان جریان
تمامی کلید های محافظ جان موجود در بازار، از یک استاندارد جریانی بر خوردار هستند و مصرف کنندگان بر اساس میزان جریان مصرفی تجهیزات، اقدام به تهیه آن می کنند؛ بر همین اساس رنج جریانی کلید های محافظ جان عبارت است از 10، 16، 25، 32، 40 و 63 آمپر .
ب) انواع محافظ جان بر اساس تعداد فاز و پل
کلید های محافظ جان جزو تجهیزات برق فشار ضعیف هستند و بر همین اساس در دو نوع تولید می شوند: تکفاز و سه فاز که مدل های تکفاز به صورت دو پل تولید می شوند یعنی شامل یک فاز و یک نول هستند و اختصارا به صورت 1P+N یادداشت می شوند؛ مدل های سه فاز نیز به همین ترتیب به صورت چهار پل تولید شده که شامل سه فاز و یک نول بوده و به صورت 3P+N یادداشت می شوند.
ج) انواع فیوز محافظ جان بر اساس قدرت قطع
مشابه کلید های مینیاتوری، کلید های محافظ جان نیز دارای قدرت قطع هستند. قدرت قطع در کلید های محافظ جان نیز به صورت استاندارد در رنج های 4.5 ، 6 و 10 کیلو آمپر می باشد. هرچه قدرت قطع بالاتر باشد، احتمال آسیب دیدگی تجهیز کمتر است. عموم محافظ جان های موجود در بازار ایران دارای قدرت قطع 6 کیلو آمپر می باشند.
د) انواع کلید محافظ جان بر اساس میزان حساسیت ( جریان نشتی)
کلید های محافظ جان از نظر جریان نشتی و به صورت استاندارد به سه بخش تقسیم می شوند: 1- حساسیت بالا (HS) : این مدل مناسب حفاظت از جان در خصوص تماس مستقیم بوده و شامل رنج های 6، 10 و 30 میلی آمپر می باشد. 2- حساسیت متوسط (MS) : این مدل مناسب حفاظت در برابر آتش سوزی می باشد و شامل رنج های 1000، 500، 300 و 100 میلی آمپر می باشد. 3- حساسیت کم (LS) : این مدل مناسب حفاظت از ماشین آلات می باشد و شامل رنج های 3 ، 10 و 30 آمپری می باشد. در بازار ایران عموم کلید های محافظ جان اعم از RCB و RCBO ، دارای حساسیت 30 یا 300 میلی آمپر هستند.
ه) انواع محافظ جان بر اساس تیپ کار
کلید های محافظ جان مانند کلید های مینیاتوری دارای تیپ های مخصوص به خود هستند که برای شناسایی ولتاژ های گوناگون با رنج جریان نشتی های مختلف کاربرد دارد. برای آشنایی با این مدل تیپ ها، ویدیو زیر را تماشا کنید.
این تیپ ها عبارت اند از:
1- تیپ A : ولتاژ کاری این تیپ 200 الی 400 ولت بوده و مناسب تشخیص ولتاژ هایی با شکل موج AC و DC پالسی می باشد. رنج جریان نشتی این کلید ها 10، 30، 100، 300 و 500 میلی آمپر می باشد.
2- تیپ AC : همانگونه که از نام آن پیداست؛ این تیپ مناسب شکل موج های AC بوده و ولتاژ کاری 200 الی 400 ولت را پوشش می دهد. رنج جریان نشتی این کلید ها نیز مشابه تیپ A می باشد.
3- تیپ B : ولتاژ کاری این تیپ 200 الی 400 ولت بوده و مناسب شکل موج های AC و DC پالسی تا فرکانس 1 مگاهرتز می باشد. رنج جریان نشتی این کلید ها نیز بین 30 میلی تا 300 میلی آمپر می باشد.
عموم کلید های محافظ جان موجود در بازار ایران دارای تیپ AC می باشند.
در وب سایت برق و انرژی این شرایط برای شما فراهم است تا به راحتی با استفاده از فیلتر های سایت در بخش محصولات برق صنعتی به راحتی برای خرید محافظ جان مورد نظر خود؛ برند های مختلف را از نظر مشخصات فنی، ضمانت و قیمت مقایسه کنید. در صورت هر گونه ابهام یا سوال در این باره می توانید از سرویس پاسخگویی اینترنتی ما و یا تماس با شماره های فروشگاه در ساعات اداری استفاده کنید. تلاش ما این است که بتوانیم همراه با افزایش آگاهی شما، بهترین محصول را در اختیار شما قرار داده و شعار ” انرژی در دستان تو” را محقق سازیم.
